- Οι βασικές αρχές της φωτογραφίας είναι κοινές τόσο για τις στατικές όσο και για τις κινούμενες εικόνες.
- Υπάρχουν τρεις βασικές παράμετροι που καθορίζουν τη φωτογραφική έκθεση, δηλαδή το αν η εικόνα μας θα είναι υπερφωτισμένη, υποφωτισμένη ή σωστά εκτεθειμένη.
- Η πρώτη παράμετρος είναι η ευαισθησία του αισθητήρα, που μετριέται σε ISO. Όσο πιο μικρό το νούμερο, τόσο περισσότερο φως απαιτείται για να καταγραφεί η εικόνα που θέλουμε. Όσο μεγαλώνει το ISO μπορούμε να φωτογραφίσουμε σε συνθήκες με ολοένα και πιο χαμηλό φωτισμό, ωστόσο θυσιάζουμε την ποιότητα της εικόνας μας, αφού από ένα σημείο και μετά γεμίζει με κόκκους, ή αλλιώς «θόρυβο»(noise).
- Η δεύτερη παράμετρος που καθορίζει την έκθεση μιας φωτογραφίας είναι η ταχύτητα τουκλείστρου (shutter speed), που εμποδίζει το φως να φτάσει στον αισθητήρα, μέχρι που πατάμε το «κλικ» για να ανοίξει. Όσο πιο πολύ χρόνο παραμένει ανοιχτό το κλείστρο τόσο λιγότερο φως απαιτείται για να εκτεθεί σωστά η εικόνα μας, κι έτσι μιλάμε για αργή και γρήγορη ταχύτητα.
- Η τρίτη παράμετρος είναι το διάφραγμα του φακού, ένας μηχανισμός από μεταλλικές λεπίδες που σχηματίζουν κύκλο και αφήνουν το φως να περάσει και να κατευθυνθεί στον αισθητήρα. Το διάφραγμα μετριέται σε «stop», με το σύμβολο «f» να συνοδεύεται από ένα νούμερο που υποδηλώνει πόσο ανοιχτό ή κλειστό είναι.
- Κάθε φωτογραφικός φακός έχει ένα οπτικό κέντρο όπου διασταυρώνονται οι ακτίνες φωτός πριν προβληθούν ανεστραμμένες πάνω στην επιφάνεια του αισθητήρα. Όσο πιο κοντά στον αισθητήρα βρίσκεται αυτό το κέντρο, τόσο μικρότερη είναι η εστιακή απόσταση του φακού (που μετριέται σε χιλιοστά), και άρα τόσο μεγαλύτερη είναι η γωνία που σχηματίζει.
- Ο ευρυγώνιος φακός έχει ανοιχτή γωνία όπως το ματάκι μιας εξώπορτας, και ο τηλεφακόςέχει κλειστή γωνία, ακριβώς όπως ένα τηλεσκόπιο.
- «Νορμάλ» ονομάζουμε τον φακό με εστιακή απόσταση 50mm, που δεν είναι ούτε ευρυγώνιος ούτε τηλεφακός.
- Οι φακοί μεταβλητής εστιακής απόστασης λέγονται ζουμ, και ουσιαστικά αυτό που κάνουν είναι να μετατοπίζουν το οπτικό κέντρο του φακού πιο κοντά ή πιο μακριά από τον αισθητήρα, αλλάζοντας τη γωνία λήψης.
- Ανάλογα με το πόσο κοντά ή μακριά εστιάζει ο φακός μας, κάποια στοιχεία του κάδρου μας εμφανίζονται καθαρά (νετ) ή θολά (φλου).
- Η ζώνη που εμφανίζονται νεταρισμένα τα πρόσωπα και αντικείμενα στο κάδρο ονομάζεται βάθος πεδίου, με το 1/3 του να καταλαμβάνει την περιοχή ανάμεσα στο σημείο που έχουμε εστιάσει και την κάμερα, και τα 2/3 του να καταλαμβάνουν την έκταση πίσω από το σημείο εστίασης.
- Το βάθος πεδίου κυμαίνεται, ανάλογα με το πόσο κοντά ή μακριά στον φακό εστιάζουμε, πόσο ευρυγώνιος ή τηλεφακός είναι ο φακός μας και πόσο ανοιχτό ή κλειστό είναι το διάφραγμαπου χρησιμοποιούμε.
- Όταν εστιάζουμε μακριά από την κάμερα με ευρυγώνιο φακό και κλειστό διάφραγμα, το βάθος πεδίου εκτείνεται μέχρι το άπειρο.
- Όταν όμως εστιάζουμε κοντά στην κάμερα με τηλεφακό και ανοιχτό διάφραγμα, το βάθος πεδίου είναι ρηχό, με αποτέλεσμα όλα όσα βρίσκονται μπροστά ή πίσω του να εμφανίζονται θολά.
- Αποφύγετε να τραβήξετε πλάνα με πολύ υψηλή αντίθεση, καθώς το εύρος (dynamic range) του αισθητήρα μιας κάμερας είναι περιορισμένο (συνήθως γύρω στα 9-12 stops διαφορά από το σκοτεινότερο στο φωτεινότερο σημείο της εικόνας).
- Έχετε υπόψη σας ότι το φωτόμετρο της κάμερας υπολογίζει την έκθεση με βάση έναν μέσο όρο φωτεινότητας της εικόνας σας, που σημαίνει ότι αν τραβάτε ένα πρόσωπο με κόντρα φως (backlight) θα βγει υπερβολικά σκούρο επειδή η κάμερα θα σκοτεινιάσει όλη την εικόνα για να μην «καίγεται» ο ουρανός στο φόντο.
- Εφόσον η κάμερα σας έχει την επιλογή να ρυθμίσετε την έκθεση χειροκίνητα (manually), προτιμήστε το για να έχετε καλύτερο έλεγχο της εικόνας σας. Αυτό βέβαια προσθέτει έναν βαθμό δυσκολίας στο γύρισμα σας.
- Το ίδιο ισχύει για την αυτόματη εστίαση (autofocus), που μπορεί να χάνεται και να επανέρχεται σε ένα πλάνο με κίνηση, ή -ακόμα χειρότερα- να εστιάζει στο φόντο ή κάπου αλλού στο κάδρο σας, αφήνοντας το θέμα σας φλου.
- Φωτογραφήστε ένα πρόσωπο: α) με έντονο φως να πέφτει πάνω του, β) με φόντο φωτεινό ουρανό (backlight), γ) κάπου σκοτεινά, έτσι ώστε ίσα-ίσα να φαίνεται. Κάντε το ίδιο ελέγχοντας χειροκίνητα τις ρυθμίσεις έκθεσης (εφόσον η κάμερα σας το επιτρέπει) και συγκρίνετε τα αποτελέσματα.
- Τραβήξτε ένα σταθερό πλάνο με το κινητό σας, κάνοντας ζουμ από ευρυγώνιο σε τηλεφακό. Τι παρατηρείτε στη σχέση του θέματος σας με το φόντο στο κάδρο σας;
- Δοκιμάστε να τοποθετήσετε το θέμα σας στην άκρη του κάδρου σας, προκειμένου να διαπιστώσετε αν θα μπερδέψετε την αυτόματη εστίαση της κάμερας. Εφόσον μπορείτε να επέμβετε χειροκίνητα, εστιάστε στο θέμα σας έτσι ώστε το φόντο να βγει φλου.
- Τοποθετήστε πρόσωπα ή/και αντικείμενα σε διαφορετικές αποστάσεις από την κάμερα, με τέτοιο τρόπο ώστε να μην καλύπτουν το ένα το άλλο στο κάδρο. Εστιάζοντας από το πιο κοντινό στο πιο μακρινό, δείτε πώς αλλάζει το βάθος πεδίου.