Τα κινηματογραφικά εργαστήρια αποτελούν την άλλη βασική διάσταση της εκπαιδευτικής δραστηριότητας του Νεανικού Πλάνου. Επικεφαλής των εργαστηρίων είναι έμπειροι επαγγελματίες κινηματογραφιστές, με παιδαγωγικό υπόβαθρο, ρόλος των οποίων δεν είναι η από καθέδρας διδασκαλία, αλλά η υποκίνηση και η καθοδήγηση της δημιουργικής ορμής των συμμετεχόντων. Η μεθοδολογία είναι διαρκώς προσαρμοζόμενη στα πιο σύγχρονα πορίσματα της έρευνας γύρω από την οπτικοακουστική εκπαίδευση. Εφαρμόζονται διαφορετικά στυλ μάθησης, ομαδοσυνεργατικές μέθοδοι διδασκαλίας, ενώ η εκπαιδευτική μέθοδος είναι απολύτως μαθητοκεντρική, προάγοντας τη βιωματική προσέγγιση της γνώσης και την ανάπτυξη δεξιοτήτων των μαθητών/τριών. Αυτό που διεκδικείται μέσα από τα εργαστήρια είναι η αυτενέργεια των συμμετεχόντων μαθητών/τριών και η άμεση εμπλοκή τους στη δημιουργική διαδικασία.
Τα κινηματογραφικά εργαστήρια του Νεανικού Πλάνου ακολουθούν δύο κατευθύνσεις:
Εργαστήρια Προσανατολισμού
Αφορούν στην πρώτη εξοικείωση με τα εκφραστικά μέσα, τις αισθητικές αρχές και την τεχνική εργαλειοθήκη της τέχνης του κινηματογράφου, μέσα από μονοήμερα εργαστήρια λίγων ωρών, τα οποία αποσκοπούν στο να δοθεί μια πρώτη εικόνα στις μαθήτριες και τους μαθητές και να προκληθεί το ενδιαφέρον τους γύρω από την οπτικοακουστική δημιουργία.
Οι θεματικές των μονοήμερων εργαστηρίων προσανατολισμού διαμορφώνονται ως εξής:
Γλώσσα και αισθητική του Κινηματογράφου 1
Εργαστήριο αρχαρίων για την ιστορία, τη γλώσσα και την αισθητική του κινηματογράφου. Οι μαθητές και οι μαθήτριες εξοικειώνονται με τη σύνθεση του κινηματογραφικού κάδρου, μαθαίνουν τα είδη και τη χρήση των πλάνων και κάνουν σύντομες ασκήσεις αφήγησης μιας ιστορίας με εικόνες. Η προσέγγιση είναι βιωματική και βασίζεται στη χρήση της στατικής κάμερας μέσα στην ομάδα, παράλληλα με παραδείγματα από κινηματογραφικές ταινίες.
Χρονική διάρκεια: 1 ημέρα, 3 ώρες
Συμμετέχοντες: 1 σχολικό τμήμα, 15 – 25 μαθητές Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ηλικίες 6-18)
Γλώσσα και αισθητική του Κινηματογράφου 2
Εργαστήριο β’ επιπέδου για την ιστορία, τη γλώσσα και την αισθητική του κινηματογράφου. Η κάμερα αρχίζει να κινείται: οι μαθητές και οι μαθήτριες μαθαίνουν για τις τεχνικές και τις αιτίες κίνησης της κάμερας (πανοραμίκ, τράβελινγκ, γερανοί, steadycams), για τα είδη των φακών και τη χρήση τους. Η προσέγγιση είναι βιωματική και βασίζεται στη χρήση της κινούμενης κάμερας με gimbal μέσα στην ομάδα, παράλληλα με παραδείγματα από κινηματογραφικές ταινίες.
Χρονική διάρκεια: 1 ημέρα, 3 ώρες
Συμμετέχοντες: 1 σχολικό τμήμα, 15 – 25 μαθητές Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ηλικίες 6-18)
Από την ιστορία στο σενάριο
Εργαστήριο προσανατολισμού για το σενάριο. Πριν από κάθε σενάριο υπάρχει μια ιστορία, που μπορεί να προέρχεται από τη φαντασία μας ή κάποια άλλη πηγή έμπνευσης (λογοτεχνία, ποίηση κλπ.). Το σενάριο είναι το κείμενο που τεκμηριώνει την οπτική απόδοση της ιστορίας μας, προτού αυτή γίνει ταινία. Το εργαστήριο καλύπτει θέματα δομής και τεχνικής του σεναρίου. Η προσέγγιση είναι βιωματική και στόχο έχει τη συλλογική συγγραφή ενός σεναρίου από την ομάδα των μαθητών και μαθητριών που συμμετέχει.
Χρονική διάρκεια: 1 ημέρα, 3 ώρες
Συμμετέχοντες: 1 σχολικό τμήμα, 15 – 25 μαθητές Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ηλικίες 6-18)
Προετοιμασία του γυρίσματος
Πριν ξεκινήσουμε την κινηματογράφηση μιας ταινίας, πρέπει να αποφασίσουμε πώς, πού και με ποιους θα την κινηματογραφήσουμε. Το εργαστήριο καλύπτει ζητήματα οργάνωσης παραγωγής, αναζήτησης χώρων (ρεπεράζ), προετοιμασίας των πλάνων (storyboard), προετοιμασίας του πλατό (σκηνογραφία) και των ηθοποιών (ενδυματολογία, μακιγιάζ), ενώ προσανατολίζει τους μαθητές και τις μαθήτριες σε σχέση με τον καταμερισμό εργασίας του γυρίσματος μιας ταινίας, και άρα για τα επαγγέλματα του κινηματογράφου. Η προσέγγιση είναι βιωματική και στόχο έχει την επεξεργασία ενός υπάρχοντος σεναρίου μέχρι του σημείου που να είναι έτοιμο να κινηματογραφηθεί.
Χρονική διάρκεια: 1 ημέρα, 3 ώρες
Συμμετέχοντες: 1 σχολικό τμήμα, 15 – 25 μαθητές Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ηλικίες 6-18)
Φωτισμοί και ηχοληψία στον Κινηματογράφο
Ο κινηματογράφος είναι μια τέχνη με τεχνικές προϋποθέσεις. Κάθε πλάνο πρέπει να φωτιστεί κατάλληλα, ανάλογα με τον χρόνο και το κλίμα της ιστορίας, ενώ, εκτός από την εικόνα, ο ήχος είναι σημαντικότατο κομμάτι της σύνθεσης. Το βιωματικό αυτό εργαστήριο συμβάλλει στην εμβάθυνση των γνώσεων των μαθητών και μαθητριών γύρω από το φως και τον ήχο, προσφέροντας ευέλικτες πρακτικές ιδέες χαμηλού κόστους και υψηλής ποιότητας, ώστε οι ταινίες τους να είναι τεχνικά άρτιες.
Χρονική διάρκεια: 1 ημέρα, 3 ώρες
Συμμετέχοντες: 1 σχολικό τμήμα, 15 – 25 μαθητές Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ηλικίες 6-18)
Εισαγωγή στο μοντάζ
Ο κινηματογράφος είναι η τέχνη του μοντάζ. Κάθε αφήγηση περνά από το τραπέζι του μοντέρ, όπου ορίζεται ο ρυθμός της ταινίας, η εναλλαγή των πλάνων, η διαλεκτική σύνθεση του σινεμά εν γένει. Στο μοντάζ, δεν ισχύει ότι ένα κι ένα κάνουν δύο: η σχέση μεταξύ των πλάνων δίνει περισσότερες διαστάσεις στη σύνθεση. Το βιωματικό εργαστήριο βασίζεται σε πληθώρα παραδειγμάτων και πρακτικών ασκήσεων ανασύνθεσης μοντάζ σπουδαίων κινηματογραφικών ταινιών, αλλά και των ιδεών των μαθητών και μαθητριών που συμμετέχουν στο εργαστήριο.
Χρονική διάρκεια: 1 ημέρα, 3 ώρες
Συμμετέχοντες: 1 σχολικό τμήμα, 15 – 25 μαθητές Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ηλικίες 6-18)
Πρακτικές εφαρμογές ηλεκτρονικού μοντάζ
Το σύγχρονο μοντάζ γίνεται εξ ολοκλήρου σε ηλεκτρονικό υπολογιστή. Το εργαστήριο προσφέρει πρακτικές γνώσεις ελεύθερου λογισμικού για μαθητές και μαθήτριες, με στόχο την κατασκευή του τελικού οικοδομήματος μιας ταινίας. Επίσης, προσεγγίζονται ζητήματα σχετικά με το φινίρισμα του έργου (διόρθωση χρώματος, μίξη ήχου, είδη αρχείων βίντεο, ψηφιακά εργαλεία κλπ.).
Χρονική διάρκεια: 1 ημέρα, 3 ώρες
Συμμετέχοντες: 1 σχολικό τμήμα, 15 – 25 μαθητές Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ηλικίες 6-18)
Το Ντοκιμαντέρ
Το δημιουργικό ντοκιμαντέρ είναι διακριτό είδος κινηματογράφου, που βασίζει τη δύναμή του στο γεγονός ότι καταγράφει πτυχές της πραγματικότητας της ανθρώπινης δραστηριότητας. Στο εργαστήριο διαχωρίζεται το δημιουργικό ντοκιμαντέρ από το τηλεοπτικό ρεπορτάζ και προσφέρονται πρακτικές γνώσεις για σημαντικές τεχνικές του ντοκιμαντέρ, όπως η συνέντευξη και η παρατήρηση. Το εργαστήριο είναι βιωματικό.
Χρονική διάρκεια: 1 ημέρα, 4 ώρες
Συμμετέχοντες: 1 σχολικό τμήμα, 15 – 25 μαθητές Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ηλικίες 6-18)
Ιστορικό Ντοκιμαντέρ
Οι μαθητές/-τριες θα παρακολουθήσουν και θα αναλύσουν επιλεγμένες ταινίες (ντοκιμαντέρ) ιστορικού περιεχομένου (π.χ. από το Αρχείο της ΕΡΤ, και από την Παιδική και Νεανική Ταινιοθήκη του Νεανικού Πλάνου). Ύστερα, οι εκπαιδευτικοί του σχολείου και οι μαθητές/-τριες με την κατάλληλη καθοδήγηση/ υποστήριξη επαγγελματιών κινηματογραφιστών από το Νεανικό Πλάνο, ειδικών στην κινηματογραφική εκπαίδευση και το ντοκιμαντέρ, θα λάβουν πρακτικές γνώσεις για σημαντικές τεχνικές του ντοκιμαντέρ, όπως η συνέντευξη και η παρατήρηση.
Το εργαστήριο έχει ερευνητικό και ερμηνευτικό χαρακτήρα και σχετίζεται οργανικά με θεματικές (π.χ. η προσφυγική ιστορία των παππούδων/ γιαγιάδων κ.ά.), οι οποίες συνδέουν την τοπική και οικογενειακή ιστορία με τη γενική ελληνική και ευρωπαϊκή ιστορία. Απώτερος σκοπός είναι η ανάπτυξη της κριτικής ιστορικής σκέψης των συμμετεχόντων μέσω της ιστορικής έρευνας και της δημιουργικής έκφρασής τους.
Χρονική διάρκεια: 1 ημέρα, 4 ώρες
Συμμετέχοντες: 1 σχολικό τμήμα, 15 – 25 μαθητές Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ηλικίες 6-18)
Ταινίες με κινητό και τάμπλετ
Οι σύγχρονες ηλεκτρονικές συσκευές (κινητά τηλέφωνα, τάμπλετ, υπολογιστές κλπ.) έχουν ενσωματωμένες δυνατότητες λήψης εικόνας και ήχου, ενώ μια σειρά από ιδιαίτερα αξιόλογες εφαρμογές μηδενικού ή πολύ χαμηλού κόστους παρέχουν στον χρήστη δυνατότητες που άλλοτε απαιτούσαν εξειδικευμένο πανάκριβο εξοπλισμό, που για τους περισσότερους ήταν αδύνατο να αποκτήσουν. Το βιωματικό εργαστήριο δίνει ιδέες και πρακτικές λύσεις για να γυρίσουν οι μαθητές και οι μαθήτριες ταινίες με ελάχιστα τεχνικά μέσα.
Χρονική διάρκεια: 1 ημέρα, 4 ώρες
Συμμετέχοντες: 1 σχολικό τμήμα, 15 – 25 μαθητές Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ηλικίες 6-18)
Τα ειδικά εφέ στον Κινηματογράφο
Η φαντασία είναι κινητήρια δύναμη του κινηματογράφου από την πρώτη στιγμή της εφεύρεσής του. Σήμερα, μια σειρά από τεχνικά μέσα και οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές επιτρέπουν τη διαμόρφωση αληθοφανών περιβαλλόντων μέσα στα οποία εκτυλίσσονται οι κινηματογραφικές ιστορίες. Το βιωματικό εργαστήριο βασίζεται κυρίως στην αρκετά προσιτή τεχνική του Green Screen. Οι μαθητές και οι μαθήτριες επιλέγουν το πού θα βρεθούν, ελεύθεροι από τα δεσμά του πραγματικού κόσμου. Ταυτόχρονα, το εφαρμοσμένο εργαστήριο δίνει μια καλή ιδέα του πόσα από τα πράγματα που βλέπουμε στον κινηματογράφο και άλλες οπτικοακουστικές μεθόδους επικοινωνίας δεν είναι πραγματικά, συμβάλλοντας στον οπτικό γραμματισμό των συμμετεχόντων.
Χρονική διάρκεια: 1 ημέρα, 4 ώρες
Συμμετέχοντες: 1 σχολικό τμήμα, 15 – 25 μαθητές Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ηλικίες 6-18)
Εισαγωγή στο Animation
Τα κινούμενα σχέδια είναι αγαπημένο είδος κινηματογράφου των παιδιών. Με βασικό εργαλείο το animation box του Erling Eriksson και κάποιες απλές εφαρμογές, στο βιωματικό εργαστήριο εισαγωγής στα κινούμενα σχέδια, οι μαθητές και οι μαθήτριες αφηγούνται μια σύντομη ιστορία σε δύο ή τρεις διαστάσεις, χρησιμοποιώντας απλές τεχνικές (cut out animation, claymation, δισδιάστατη ζωγραφική). Παράλληλα, ενημερώνονται για το πώς λειτουργούν οι πιο πολύπλοκες τεχνικές animation (3D, CGI κλπ.).
Χρονική διάρκεια: 1 ημέρα, 4 ώρες
Συμμετέχοντες: 1 σχολικό τμήμα, 15 – 25 μαθητές Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ηλικίες 6-18)
Μικροί/ες Κριτικοί: Εργαστήριο κινηματογραφικής ανάλυσης
Η παρακολούθηση κινηματογραφικών ταινιών μπορεί να είναι μια δυναμική διαδικασία. Οι μαθητές και οι μαθήτριες που συμμετέχουν στο εργαστήριο, αφού δουν έναν αριθμό ταινιών μικρού μήκους, συζητούν και διατυπώνουν τις γνώμες τους γι’ αυτές. Το βιωματικό εργαστήριο καταλήγει στη δημιουργία ενός δευτερογενούς έργου σχολιασμού και κριτικής κατανόησης από τους ίδιους τους συμμετέχοντες.
Χρονική διάρκεια: 1 ημέρα, 3 ώρες
Συμμετέχοντες: 1 σχολικό τμήμα, 15 – 25 μαθητές Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ηλικίες 6-18)
Εργαστήρια Εμβάθυνσης
Πενθήμερα εργαστήρια 20 ωρών, που εμπλέκουν ακόμη παραπάνω τους/τις συμμετέχοντες/ουσες στη δημιουργική διαδικασία του κινηματογράφου και έχουν ως τελικό αποτέλεσμα μια ολοκληρωμένη μικρού μήκους ταινία. Η πρότερη γνώση ή εμπειρία δεν είναι προαπαιτούμενο, καθώς μέσα από τις εκπαιδευτικές μεθόδους που επιλέγονται, όλες/οι οι μαθήτριες/ές έχουν την ευκαιρία να μάθουν και να δοκιμάσουν τις γνώσεις τους από κοινού.
Οι θεματικές των εργαστηρίων εμβάθυνσης είναι οι ακόλουθες:
Κινηματογραφικό Εργαστήριο Μυθοπλασίας
Το εργαστήριο εξοικειώνει τους μαθητές με τη γλώσσα του κινηματογράφου και τις βασικές αρχές της οπτικοακουστικής αφήγησης. Τα παιδιά συνθέτουν τη δική τους ιστορία, την επεξεργάζονται σε μορφή σεναρίου και μοιράζονται μεταξύ τους ρόλους και αρμοδιότητες. Κατά τη διάρκεια του γυρίσματος, όλοι θα έχουν την ευκαιρία να βρεθούν μπροστά και πίσω από την κάμερα, προκειμένου να εκφραστούν δημιουργικά, να μάθουν πώς γυρίζεται μία ταινία, αλλά και να διασκεδάσουν με όλη τη διαδικασία. Η μαθητική ταινία ολοκληρώνεται με το μοντάζ, το οποίο αναλαμβάνει ο υπεύθυνος του εργαστηρίου.
Χρονική Διάρκεια: 4 ώρες κάθε μέρα για 5 ημέρες (συνολικά 20 ώρες), καθημερινές ή Σ/Κ
Συμμετέχοντες: 10 έως 18 μαθητές Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ηλικίας 9-18 ετών
Details
Κινηματογραφικό Εργαστήριο Ντοκιμαντέρ
Το εργαστήριο αυτό είναι ένα πολύτιμο μέσο μη τυπικής εκπαίδευσης για τη δημιουργία κριτικής, κοινωνικής και δημιουργικής συνείδησης των μαθητών. Κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου τα παιδιά μαθαίνουν τη γλώσσα του κινηματογράφου, εξοικειώνονται με τις τεχνικές του και τις βασικές αρχές σκηνοθεσίας, μυούνται στα εκφραστικά του μέσα και καθοδηγούνται στη διερεύνηση του επιλεγμένου θέματος καθώς και στη δημιουργία σεναρίου, που θα βοηθήσει την οργάνωση των γυρισμάτων. Μέσα από τη διαδικασία αυτή, τα παιδιά θα κατανοήσουν και θα μοιραστούν τους ρόλους του κινηματογραφικού συνεργείου μπροστά και πίσω από την κάμερα. Μετά από μία σειρά μικρών ασκήσεων με την κάμερα, ακολουθεί η διαδικασία των γυρισμάτων και η ταινία ολοκληρώνεται, μπαίνοντας στο τελικό στάδιο του μοντάζ.
Χρονική Διάρκεια: 4 ώρες κάθε μέρα για 5 ημέρες (συνολικά 20 ώρες), καθημερινές ή Σ/Κ
Συμμετέχοντες: 15 έως 20 μαθητές Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ηλικίας 9-18 ετών
Κινηματογραφικό Εργαστήριο Αnimation
Το εργαστήριο απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας 6-18 ετών, που δεν έχουν καμία εμπειρία και γνώση της τεχνικής του animation, αλλά ενδιαφέρονται να γνωρίσουν τις παραδοσιακές τεχνικές του κινουμένου σχεδίου μέσω του παιχνιδιού και της μη τυπικής εκπαίδευσης με τη χρήση των σύγχρονων ψηφιακών τεχνολογιών και νέων εκπαιδευτικών μεθόδων. Τα παιδιά με απλά υλικά που θα χρησιμοποιήσουν (πολύχρωμα χαρτόνια, πλαστελίνες, ψαλίδια, μαρκαδόρους, μπογιές, χαρτοταινίες, κόλλες κ.α.) θα δουλέψουν ομαδικά και συνεργατικά μέσω του δημιουργικού παιχνιδιού μπαίνοντας από τα δέκα πρώτα λεπτά στην πρακτική διαδικασία του κινουμένου σχεδίου και μέσω της χρήσης των σύγχρονων ψηφιακών τεχνολογιών θα δουν επί τόπου την ταινία μικρού μήκους animation που θα δημιουργήσουν κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου.
Χρονική Διάρκεια: 4 ώρες κάθε μέρα για 5 ημέρες (συνολικά 20 ώρες), καθημερινές ή Σ/Κ
Συμμετέχοντες: 15 έως 20 μαθητές Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ηλικίας 6-18 ετών
Μέσα από την υλοποίηση των κινηματογραφικών εργαστηρίων επιτελούνται με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο πολλαπλοί εκπαιδευτικοί στόχοι, μόνο μερικοί εκ των οποίων είναι:
- η εμβάθυνση στα μυστικά της γλώσσας της εικόνας και της κινηματογραφικής τέχνης, όχι πια από τη θέση του θεατή αλλά από αυτή του δημιουργού του οπτικοακουστικού μηνύματος
- η εξοικείωση με τα σύγχρονα μέσα καταγραφής και επεξεργασίας εικόνας και ήχου και τη δημιουργική χρήση τους, διαδικασία πολύ σημαντική για τον ψηφιακό εγγραμματισμό των νέων ανθρώπων
- η απόκτηση βαθιάς και ουσιαστικής γνώσης πάνω στο θέμα με το οποίο θα καταπιαστεί η ταινία˙ η απελευθέρωση της δημιουργικής φαντασίας των συμμετεχόντων/ουσών
- η αναγνώριση από πλευράς των μαθητών/τριών της ικανοποίησης που προσφέρει η δημιουργία, και η συνεργατική μάθηση