Μικρά Μαθήματα Κινηματογράφου

Εκπαιδευτικό υλικό προγράμματος "Εξ Αποστάσεως Κινηματογραφικά Εργαστήρια" υπό την αιγίδα και με τη χρηματοδότηση του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού

Το Σενάριο 2: Δομή και μορφή

Ταινίες εργαστηρίων

Βασικό συστατικό των οδηγών μελέτης των εργαστηρίων, αποτελούν και οι ταινίες που προκύπτουν από αυτά, όπως και οι ταινίες που προβάλλονται κατά τη διάρκειά τους.

Δείτε την ταινία μικρού μήκους “¡Ole!” (2018), που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο κινηματογραφικού εργαστηρίου του Φεστιβάλ Ολυμπίας & της Camera Zizanio:

Δείτε την ταινία “Λαμόγιο”, που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο κινηματογραφικού εργαστηρίου του Φεστιβάλ Ολυμπίας & της Camera Zizanio:

2.1. Σεναριακή δομή

  • Η δομή ενός σεναρίου συνήθως χωρίζεται σε τρεις πράξεις: αρχή, μέση και τέλος. 
  • Στην πρώτη πράξη προσδιορίζουμε ποιοι είναι οι ήρωες και τι είναι αυτό που τους απασχολεί, με κάποιο κομβικής σημασίας συμβάν να αποτελεί το έναυσμα (inciting incident) για να ξετυλίξουμε την ιστορία μας.
  • Στη δεύτερη πράξη οι επιθυμίες των ηρώων μας έρχονται σε σύγκρουση με πρόσωπα και γεγονότα που τους εμποδίζουν να τις εκπληρώσουν. 
  • Στην τρίτη πράξη επέρχεται η κορύφωση, το δυσκολότερο από όλα τα εμπόδια που συναντάνε οι ήρωες μας, ή απλά ένα γεγονός που κλείνει τον αφηγηματικό κύκλο που άνοιξε με το έναυσμα της ιστορίας.
  • Και τότε έχουμε τη λύση, το ευτυχές ή δυσάρεστο τελικό αποτέλεσμα όσων προηγήθηκαν. Το γνωστό σε όλους φινάλε, πέρα από το οποίο οι πράξεις των ηρώων παύουν να απασχολούν τον θεατή.

2.2. Πλοκή

  • Η πλοκή αποτελείται από τον συνδυασμό όσων λέγονται και γίνονται από τους ήρωες, έτσι ώστε να εξελίσσεται η υπόθεση της ταινίας. Τι τους εμποδίζει από το να εκπληρώσουν τους στόχους τους; Με ποιον τρόπο υπερβαίνουν τα εμπόδια;
  • Η πλοκή μπορεί να είναι γραμμική, δηλαδή να ακολουθεί τη φυσική ροή του χρόνου, ή να πηγαίνει μπρος-πίσω, με flashback που αποκαλύπτουν πληροφορίες για το τι είχε συμβεί παλιότερα. 
  • Ένα πετυχημένο σενάριο περιέχει ανατροπές(plot twists) που αλλάζουν ριζικά τις ισορροπίες της ιστορίας. 
  • Η προοικονομία (ή προϊδεασμός) προετοιμάζει τον θεατή για το τι θα επακολουθήσει, έτσι ώστε η όποια ανατροπή να φανεί δικαιολογημένη όταν συμβεί αργότερα.

2.3. Κινηματογραφικά είδη (genres)

  • Ένα σενάριο μπορεί να περνάει κάποιο κοινωνικό μήνυμα ή να έχει αλληγορικά στοιχεία.
  • Τα κινηματογραφικά είδη σχετίζονται με τη θεματολογία, π.χ. δράμα, κωμωδία, θρίλερ, περιπέτεια, επιστημονική φαντασία, μιούζικαλ, γουέστερν ή αστυνομικό.

2.4. Περίληψη

  • Πριν γράψουμε ένα σενάριο ετοιμάζουμε μια περίληψη, που σε πεζό λόγο αναφέρει: ποιος είναι ο ήρωας, ποιος είναι ο στόχος του ή η επιθυμία του, ποια εμπόδια συναντάει και τι κάνει για να τα ξεπεράσει, πώς κορυφώνεται η περιπέτεια του και φυσικά ποια είναι η τελική της έκβαση.
  • Ιδανικά, ο ήρωας μας πρέπει να έχει διαγράψει μια τροχιά (character arc) που τον οδηγεί να εξελιχθεί σαν προσωπικότητα.

2.5. Συμπληρωματικές συμβουλές (tips)

  • Το έναυσμα μπορεί να τοποθετηθεί οπουδήποτε στη διάρκεια της 1ης πράξης, αλλά συνήθως βρίσκεται στην αρχή της ιστορίας και θέτει σε κίνηση την πλοκή.
  • Τα εμπόδια που συναντά ο ήρωας μπορούν: α) να είναι εξωγενή (π.χ. μια καταιγίδα), β) να εκπορεύονται από έναν ανταγωνιστή, ή γ) να είναι εσωτερικά, π.χ. κάποιο ψυχολογικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει ένας χαρακτήρας.
  • Κάθε σκηνή πρέπει να έχει ένα διακύβευμα και να αλλάζει τις ισορροπίες μεταξύ των ηρώων, φέρνοντας τους πιο κοντά ή μακριά στους στόχους τους.
  • Πέρα από την περίληψη, κάθε σενάριο έχει ένα logline που συμπυκνώνει σε 1-2 προτάσεις την υπόθεση της ταινίας, λειτουργώντας σαν μια μορφή γραπτού teaser.